Koncepcja budowy i eksploatacji kolei przeworskiej na Podkarpaciu powstała jeszcze w okresie cesarstwa austro-węgierskiego a staranie o rozpoczęcie budowy kolei zostało zapoczątkowane w 1894 roku. Podstawowym celem funkcjonowania kolei było dostarczanie buraków do cukrowni oraz przewóz z ziemi brzozowskiej płodów rolnych, drewna, żwiru i kamienia. Rozpoczęcie budowy kolei nastąpiło w 1900 roku. W pierwszej kolejności oddano do użytku 44 km linii oraz 6 budynków stacyjnych i mieszkalnych oraz warsztaty w Przeworsku. Całkowite oddanie do eksploatacji i oficjalne otwarcie całej 46,2 km linii wraz z budynkami i parowozownią zwrotną w Dynowie nastąpiło 8 września 1904 roku. Na początku tabor kolei wąskotorowej posiadał 3 lokomotywy, 7 wagonów osobowych i 45 wagonów towarowych. Po 3 latach eksploatacji przybyło kolejnych 6 wagonów towarowych. W 1910 roku kolej dysponowała już 4 lokomotywami, 7 wagonami osobowymi i 55 wagonami towarowymi. Po kolejnych 3 latach tabor uzupełniono o kolejne 10 wagonów towarowych. W latach 50 – tych nastąpiła zmiana rozstawu z 760 mm na 750 mm. W latach 70 – tych natomiast PKP wprowadziło transportery dla wagonów normalnotorowych. W 1986 roku wycofano trakcję parową a zaraz potem zawieszono regularny ruch pasażerski 30 września 1991 roku. Kolejka wąskotorowa Przeworsk – Dynów została wpisana do rejestru zabytków i w ramach tego tunel (niedaleko stacji Szklary) z lat 1890 – 1904 oraz drewniane schronisko kolejowe. Kolej słynie jak wspomniałem z tunelu w Szklarach o długości 602 m – jedynego na kolejach wąskotorowych w Polsce. Są też dwa długie mosty stalowe nad rzeką Mleczką jest też bardzo dużo mostów od 10 – 15 m, które są na jednym przęśle jest także przepiękny most kamienny. Kolejną bardzo ciekawą atrakcją są przepiękne widoki z wagonów „letniaków”, które mają dach ale nie mają szyb przez co podróż w ciepłe dni spędza się bardzo miło. Podczas przejazdu jest czynny bar a przechodzenie z wagonu do wagonu też jest taką „mała” atrakcją gdyż przejścia między wagonami się ruszają. Trasa z Przeworska do Dynowa jest uznawana za najpiękniejszą jeśli chodzi o koleje wąskotorowe. Cała trasa ma 46 km długości, na trasie w okresie wakacji kursuje pociąg turystyczny „Pogórzanin” zatrzymując się na trzynastu stacjach. Cała podróż trwa 2,5 godziny. Po wyjeździe z tunelu w miejscowości Szklary pociąg zatrzymuje się na około 20 minut w miejscu skąd można podziwiać przepiękną panoramę Pogórza Dynowskiego.
Jerzy Tkaczyk
