Parowozownia

 Na początku XX wieku sieć linii kolejowych na Pomorzu była jedną z najbardziej rozbudowanych na terenie wschodnich Niemiec. Powstawały nowe miejsca pracy, wzrastało zapotrzebowanie na transport towarowy i osobowy. Ponadto dobra lokalizacja miasta Arnswalde i utworzenie węzła kolejowego spowodowały potrzebę powstania odpowiedniego zaplecza technicznego obsługującego lokomotywy parowe.
   Pierwsza parowozownia w Choszcznie znajdowała się w pobliżu stacji przy ulicy Kolejowej (teraz obiekty PKP PLK). Według niemieckich planów schematycznych z 1893 roku posiadała 3 kanały, a liczba ich miała być zwiększona do 5-ciu. W ostateczności po wybudowaniu linii kolejowej Choszczno – Kalisz Pomorski (rok 1895) oraz Choszczno – Barlinek (rok 1898) zaniechano rozbudowy istniejącej parowozowni na rzecz wybudowania większej.

Zdjęcie panoramy Arnswalde (ok. 1910 rok) z pierwszą parowozownią

24 Juli 1983Fragment planu schematycznego z 24.06.1893 pokazujący pierwszą parowozownię

   W 1913 roku oddano budynek umieszczony na osiedlu południowym (Betlejem) przy wylocie linii kolejowej w stronę Krzyża. Hala wachlarzowa posiadała 13 stanowisk a wokół obiektu znajdowały się urządzenia techniczne potrzebne do obsługi parowozów oraz budynki warsztatów, magazynów i administracji. W 1919 roku kiedy utworzono Wschodnią Dyrekcję Kolei Niemieckich, a następnie w 1923 roku przeniesiono ją do Frankfurtu (RBD Osten in Frankfurt (Oder)). Teren parowozowni (Bw Arnswalde) przynależał pod Piłę wraz z podległą sobie parowozownią w Kaliszu (Lokbf Kallies). Liczba pracowników w tamtych czasach wynosiła 140 osób (stan na 01.04.1941), którzy oprócz obsługi parowozów, zajmowali się także naprawami wagonów. Bw Arnswalde posiadała lokomotywy parowe serii Tp2, Tp3Ty5 obsługujące ruch na liniach węzła kolejowego Arnswalde do 1945 roku.

Lista parowozów Bw Arnswalde
NUMER OKRES SŁUŻBY INFORMACJE DODATKOWE
OD** DO ADNOTACJA ZDJ. URL
Preußische G 7.2 (Polskie Tp2)
55 1291 31.10.1925 31.12.1931 koniec całej służby w 1931
55 1293 31.10.1925 31.12.1931 koniec całej służby w 1931
Preußische G 8 (Polskie Tp3)
55 1851 01.01.1930 15.07.1933 przeniesiony do Siegen (Niemcy)
55 1972 31.10.1925 1944/45 od 20.06.1945 Hannover-Linden (Niemcy)
55 1978 31.10.1925 01.01.1930*
55 1989 31.10.1925 9.07.1944 następnie kolej Niemiecka (RBD Osten)
55 1990 31.10.1925 01.01.1930 przeniesiony do Gubina
55 1995 31.10.1925 01.01.1930*
55 2021 31.10.1925 01.01.1930 przeniesiony do Zielonej Góry
55 2025 31.10.1925 01.01.1930* po wojnie został w Polsce i jeździł jako Tp3-34
55 2026 01.01.1930 15.11.1944  przejęta przez kolej Niemiecką
55 2027 31.10.1925 15.07.1942   następnie Stalino (Donieck Ukraina)
55 2028 31.10.1925 15.08.1944  przeniesiony do OBD Lemberg (Niemcy)
55 2029 31.10.1925 30.09.1944  następnie kolej Niemiecka (RBD Osten)
55 2030 31.10.1925 01.01.1930*
55 2031 31.10.1925 01.01.1930*
55 2163 31.10.1925 01.01.1930*
55 2166 31.10.1925 15.07.1942  następnie Snamenka (Rosja)
55 2167 31.10.1925 19.06.1936  przeniesiony do Kostrzyna nad Odrą
55 2170 31.10.1925 07.09.1944  następnie kolej Niemiecka (RBD Osten)
55 2171 31.10.1925  1944/45 od 01.07.1950 Hagen-Eckesey (Niemcy)
55 2175 31.10.1925  1944/45 od 31.12.1945 kolej Czechosłowacka
55 2176 31.10.1925 30.09.1944 następnie kolej Niemiecka (RBD Osten)
55 2177 31.10.1925  1944/45 od 31.12.1945 kolej Czechosłowacka
DR-Baureihe 50 (Polskie Ty5)
50 2577 1942  1944/45 następnie kolej Niemiecka (RBD Osten), Arnswalde jako pierwszy użytkownik parowozu
50 2903 09.1942  1944/45 następnie kolej Niemiecka (RBD Osten), Arnswalde jako pierwszy użytkownik parowozu
* nadal w Arnswalde, prawdopodobnie parowóz przebywał tu dłużej i został po wojnie w Polsce lub był zagarnięty przez ZSRR

** data 31.10.1925 była dniem, w którym Niemcy wykonali pierwszy spis parowozów na stacjach, prawdopodobnie były one w Choszcznie wcześniej, data 01.01.1930 była dniem drugiego spisu   

    U schyłku II wojny światowej, wydarzenia jakie rozegrały się na terenie ówczesnego Arnswalde wprowadziły zmiany w przynależności terytoriów i infrastruktury kolejowej. Ewakuacja miasta spowodowała, że Bw Arnswalde opuszczały przebywające tam parowozy. Niektóre z nich prowadziły nawet pociągi ewakuacyjne. Ostatni z pociągów ewakuacyjnych odjechał 1 lutego zabierając uciekających mieszkańców miasta. W tym czasie pojawił się też pociąg pancerny w celu wzmocnienia obrony, który zniknął z Choszczna 4 lutego. 12 lutego 1945 roku Armia Radziecka zaatakowała parowozownie i stację kolejową jednoznacznie kończąc z ich przynależnością do Państwa Pruskiego. Parowozownia przejęta przez Rosjan, została zwrócona Polakom w maju 1945 roku.
   W połowie XIX wieku budowano drugi tor linii Stargard Szczeciński – Poznań, jednak przywrócenie funkcjonowania węzła choszczeńskiego równoważne było z przywróceniem działania parowozowni. Spora liczba osób właśnie tam mogła znaleźć pracę, dlatego po wojnie z południowej Polski na tereny byłych Niemiec przybywały oddelegowane stamtąd grupy kolejarzy. Ich zadaniem była odbudowa i rozwój kolei.  Z Krzyża sprowadzono pierwszy parowóz Ok1-35, który wyremontowała grupa choszczeńskich pionierów i już we wrześniu 1945 roku mógł on wyruszyć w trasę. Kursował na linii Drawno – Choszczno,  jego maszynistą był Feliks Woźniak, a pomocnikiem maszynisty Henryk Piechnik, późniejsi naczelnikowe parowozowni.

Pierwszy parowóz wyremontowany po wojnie w choszczeńskiej parowozowni

Odkąd parowozownia weszła w posiadanie polskich kolejarzy zakładem tym kierowało 11 naczelników a pierwszym z nich był Florian Wilke. Przeciętnie pracowało tam 300-320 pracowników.


Plan schematyczny parowozowni w Choszcznie

Więcej informacji wkrótce.